بیل مکانیکی چیست؟
بیل مکانیکی (Excavator) یکی از ماشین‌آلات سنگین و قابل استفاده در صنعت راهسازی است. قدرت بیل مکانیکی در حفاری‌ها و حمل وسایل بسیار سنگین، به دلیل وجود بازوی مفصلی آن است که از دو قسمت دکل و استیک تشکیل شده. لازم به ذکر است علاوه بر بازوی حرکتی، کابین گردان، باکت (ظرف روی بازوی محرک) و چرخ لاستیکی هم در ساختار تمام مدل‌های این ماشین صنعتی، ثابت هستند. گفتنی است با نصب چکش هیدرولیکی (پنوماتیک) به جای باکت می‌توان از بیل مکانیکی برای تخریب دیوارها و فضاهای سنگی و بتنی هم استفاده کرد. جالب است بدانید در گذشته بیل‌های مکانیکی با نیرو محرکه بخار کار می‌کردند و افزایش تجهیزات مکانیکی آن‌ها به مرور زمان و با پیشرفت تکنولوژی صورت گرفت. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با عملکرد، موارد کاربرد و انواع این ماشین قدرتمند آشنا کنیم.
عملکرد بیل مکانیکی چگونه است؟
همان‌طور که در تصویر پایین مشاهده می‌کنید، بیل مکانیکی دارای یک اتاقک چرخان است که راننده داخل آن می‌نشیند سپس به کمک بازوهای کنترلی، بازوی هیدرولیکی حرکت کرده و کار حفاری و انتقال مصالح ساختمانی توسط بیل انجام میشود. مهم‌ترین مزیت استفاده از بیل مکانیکی قابلیت پیش رونده بودن و سرعت بالای حفاری و انتقال مواد مختلف داخل انواع ماشین باری مانند کامیون است.
بیل مکانیکی از نظر چرخ، شکل ظاهری و نوع حفاری دارای انواع مختلفی است. لازم است بدانید قدرت و در برخی موارد، کارایی بیل مکانیکی در مدل‌های مختلف آن متفاوت است. موارد مؤثر در افزایش قیمت انواع بیل مکانیکی وجود چرخ لاستیکی زنجیری، کاربری راحت و کیفیت تجهیزات آن است. برای این‌که بدانید کدام بیل مکانیکی بهتر است و با انواع آن آشنا شوید، می‌توانید مطالب زیر را با دقت بخوانید.
بیل مکانیکی چرخ زنجیری
چرخ‌های این بیل مکانیکی شبیه به چرخ‌های تانک است. وجود چرخ‌های زنجیری موجب میشود تا این وسیله با وجود سرعت پایین (5/5 تا 7 کیلومتر در ساعت) بتواند در سطوح لغزنده شیب داری که مملو از سنگ، شن، ماسه و خاک سست است به راحتی (البته با حفظ تعادل این ماشین راهسازی در سطوح مرتفع و ناهموار توسط راننده) حرکت کند و عملیات حفاری، انتقال مصالح و خاکبرداری را انجام دهد. هم‌چنین از بیل مکانیکی چرخ زنجیری که دارای یک موتور قدرتمند است برای حمل اجسام سنگین و حفاری‌های بزرگ و پیچیده استفاده میشود.
بیل مکانیکی چرخ لاستیکی
بیل مکانیکی چرخ لاستیکی در مقایسه با نوع چرخ زنجیری سرعت حرکت بیشتری دارد و عموماً در پروژه‌های راه و ساختمان سازی از این دستگاه استفاده میشود. بد نیست بدانید بیل مکانیکی چرخ لاستیکی توان کمتری برای حمل و نقل تجهیزات دارد ولی سرعت حرکت مدل‌های جدید این دستگاه مهندسی تا 40 کیلومتر در ساعت نیز می‌رسد.
بیل مکانیکی با باکت معکوس
همان‌طور که از نام این بیل مکانیکی مشخص است، باکت آن به صورت برعکس رو به سطح زمین قرار می‌گیرد. هم‌چنین بیل مکانیکی با باکت معکوس که به آن کج بیل، بیل پشت خم یا بیل کششی هم می‌گویند برای حفاری ترانشه و خاکبرداری در فضای محدود کاربرد دارد. گفتنی است هر چقدر باکت یا ظرف بیل پهن‌تر باشد، حفاری آسان‌تر میشود.
بیل مکانیکی با سیستم کابلی
ساختار کلی بیل مکانیکی با سیستم کابلی از یک اتاقک گردان، چرخ زنجیری و بیل هیدرولیکی یا مکانیکی تشکیل شده است. کابین گردان روی چرخ سوار است و با فرمان راننده بیل متصل به جلوی دستگاه در جهت مشخص حرکت می‌کند.
بیل مکانیلی منقاری
یکی دیگر از انواع ماشین‌های سنگین موجود در ایران، بیل مکانیکی چنگک یا منقاری (Clamshell grab) است. بهتر است بدانید برای نفوذ و عملکرد مناسب بیل برای حمل بار بهتر است وزن جام سبک باشد. از آن‌جایی که جام بیل مکانیکی منقاری به صورت قائمه است کاربرد آن به موارد زیر محدود میشود:
- انجام حفاری‌های قائم مانند دیوارهای حائل، گودال شمع‌ها، پرده‌های آب‌بند در اعماق مختلف
- حمل و جا‌به‌جایی ماسه، شن، ذغال سنگ، سنگ‌های شکسته و سایر مواد نرم و کند شده
- انجام عملیات لای‌روبی در کانال‌ها، موج شکن‌ها و …
- بلند کردن اجسام سنگین به صورت عمودی و گذاشتن آن در جایی دیگر
بیل مکانیکی باکت جلو
به این نوع ماشین حفاری شاول (Shovel) نیز می‌گویند. اگر چه از نظر ظاهر بیل‌های مکانیکی باکت جلو مانند لودر دارای یک جام رو به بالا هستند اما کارایی کمتری نسبت به آن دارند. دریچه‌ای زیر باکت این ماشین صنعتی قرار دارد که هنگام تخلیه بار باز میشود. ناگفته نماند بیل مکانیکی باکت جلو برای انجام حفاری زمین‌های سخت، بارگیری کامیون و انتقال مصالح به قرضه عمودی کاربرد دارد.
نتیجه‌گیری
بیل مکانیکی و انواع آن قدرت مانور بالایی دارند و قادر به انجام حفاری‌هایی با عمق زیاد هستند. هم‌چنین چون از این ماشین راهسازی می‌توان به صورت ایستاده و بدون حرکت استفاده کرد در معابر عمومی و شهرها کاربرد زیادی دارند.